Pećka patrijaršija

Pećka patrijaršija

Na samom ulazu u Rugovsku klisuru, nedaleko od Peći, smeštena je Pećka patrijaršija. U manastiru se nalaze četiri crkve, sazidane jedna uz drugu, tako da danas čine jedinstvenu građevinu.

Najstarija crkva Sv. apostola, podignuta je u trećoj deceniji 13. veka, a ktitor je bio drugi srpski arhiepiskop Arsenije I, koji je ovde preneo sedište arhiepiskopije, koje se dotle nalazilo u Žiči. Jednobrodna građevina sa kupolom, prostranim oltarskim polukružnim prostorom i izduženim pravougaonim prostorom podseća na arhitektonsko rešenje manastira Žiča.

Početkom 14. veka, u razmaku od desetak godina, sa obe strane stare crkve podignute su nove, sa severne strane crkva Sv. Dimitrija, a sa južne Bogorodičina crkva i uz nju mala crkva Sv. Nikole. Sa zapadne strane podignuta je priprata. Crkva Sv. Dimitrija ima osnovu sažetog upisanog krsta sa kupolom koja se oslanja na ugaone pilastre i fasadama oživljenim alternacijom kamena i opeke. Bogorodičina crkva je po arhitekturi bliska crkvi Sv. Dimitrija, a mala crkva Sv. Nikola je jednostavne arhitekture.

Čitava istorija stilova srednjovekovnog zidnog slikarstva može se sagledati na zidovima crkava. Najstarije freske se nalaze u potkupolnom prostoru crkve Sv. Apostola (13. vek). Najveći deo fresaka u crkvi Sv. Dimitrija radio je slikar Jovan za koga je karakteristična sklonost za prikazivanjem detalja. Devojka sa krčagom u slici Rođenje Bogorodice u oltaru poznata je zbog svoje klasične lepote i ljupkosti. Freske u priprati slikane su u nekoliko mahova, od 14. do 18. veka. Odmah do ulaza nalazi se oslikana loza Nemanjičke dinastije.

U crkvi Sv. Dimitrija smeštena je manastirska riznica, sa brojnim ikonama, rukopisnim knjigama i kujundžijskim predmetima. Ikone potiču iz pećke ikonopisačke radionice, koja je bila naročito aktivna u drugoj polovini 16. veka. U unutrašnjosti crkava sačuvani su mermerni sarkofazi sa moštima pećkih arhiepiskopa i patrijarha, koji zbog skulptorskih ukrasa predstavljaju vredna umetnička dela.

Od jula 2006. na Listu svetske kulturne baštine UNESCO-a upisani su manastiri Pećka patrijaršija i Gračanica i crkva Bogorodice LJeviške u Prizrenu, uz prethodno upisan manastir Dečani, pod zajedničkim nazivom "Srednjovekovni spomenici na Kosovu (Srbija)". A od 2006. nalazi se i na UNESCO Listi svetske baštine u opasnosti, zbog nestabilne situacije koja vlada u AP Kosovo i Metohija, trenutno pod upravom UNMIK-a. Poseta manastiru moguća je samo uz vojnu pratnju KFOR-a.

INFO