Bogorodica LJeviška

Bogorodica LJeviška

Najznamenitija srednjovekovna građevina u Prizrenu svakako je nekadašnja katedralna crkva, Bogorodica LJeviška, koju je 1306-07. obnovio kralj Milutin na ostacima crkve iz 13. veka. Od trobrodne crkve napravljena je petobrodna crkva, sa pet kupola, narteksom i egzonarteksom iznad kojeg je postavljen zvonik sa dve kapele.

U stvari, protomajstor crkve Nikola napravio je originalno rešenje spajanjem trobrodne bazilike u osnovi i koncepcije hrama upisanog krsta u gornjoj konstrukciji. Tokok turske vladavine pretvorena je u džamiju, obijene su i prekrečene freske.

Dva sloja fresaka čine suštinu umetničke zaostavštine ove crkve. Prvi sloj je sa početka 13. veka i sastoji se od tri freske (Svadba u Kani, Isceljenje slepog i Bogorodica sa Hristom Hraniteljem). Drugi sloj fresaka nastao je između 1307. i 1313. godine, a autori su grupa talentovanih slikara na čelu sa Astrapom. Izdvajaju se portreti ktitora i povorka Nemanjića, predaka kralja Milutina, koji su natprirodne veličine. Osnovna novina živopisa je prodor novih tema iz ciklusa Stradanja i Čuda, uvećavanje broja figura koje učestvuju u scenama i razvijanje simboličnog jezika, alegorijskog, metaforičkog i personifikacijskog značenja, što ukazuje na usvajanje novog vizantijskog umetničkog stila, renesanse Paleologa.

Od jula 2006. na Listu svetske kulturne baštine UNESCO-a upisani su manastiri Pećka patrijaršija i Gračanica i crkva Bogorodice LJeviške, uz prethodno upisan manastir Dečani, pod zajedničkim nazivom "Srednjovekovni spomenici na Kosovu (Srbija)". A od 2006. nalazi se i na UNESCO Listi svetske baštine u opasnosti, zbog nestabilne situacije koja vlada u AP Kosovo i Metohija, trenutno pod upravom UNMIK-a. Poseta manastiru moguća je samo uz vojnu pratnju KFOR-a.

INFO