Izložba „Valjevo 1914–1915 – grad bolnica“ u Spomen-zbirci Pavla Beljanskog, оd 01. do 30. aprila 2016. godine
31. Mart 2016
Izložba „Valjevo 1914–1915 – grad bolnica“, nakon premijernog prikazivanja u Valjevu, a zatim i širom Srbije, biće otvorena u Spomen-zbirci Pavla Beljanskog u petak, 01. aprila 2016. godine. Autori izložbe su dr Vladimir Krivošejev i Dragana Lazarević Ilić, muzejski savetnici Narodnog muzeja iz Valjeva.
Postavka „Valjevo 1914–1915 – grad bolnica je spomen na velika ratna stradanja tokom epidemije pegavog tifusa 1914. i 1915. godine, kao i na slikarku Nadeždu Petrović koja je tragično preminula upravo u vreme tih stradanja i čijih se 14 remek-dela čuva u Spomen-zbirci Pavla Beljanskog. Valjevo je uoči Prvog svetskog rata imalo 8.000 stanovnika, a za vreme epidemije tamo se našlo oko 100.000 ljudi, među kojima je bio veliki broj izbeglica, ranjenika i obolelih. Srpskim lekarima pomagale su sanitetske misije iz nekoliko zemalja i na osnovu memoarske građe osmišljena je narativna koncepcija izložbe. Od pegavog tifusa u Valjevu stradalo je 22 lekara i bolničara, među njima i Nadežda Petrović (03. aprila 1915.) kao dobrovoljna bolničarka. Njena slika Valjevska bolnica, danas u vlasništvu Muzeja savremene umetnosti u Beogradu, dobila je istaknuto mesto na postavci. Pored pisane građe i savremene lekarske opreme, posetioci izložbe će moći da vide i drugi dokumentarni materijal. Cilj izložbe je da, uz pomoć karte bolničkih objekata i ambijentalnog segmenta dela bolnice, slikovito predstavi stradanje blizu 10.000 ljudi u Valjevu u jednom kratkom periodu.
U ratnim planovima Kraljevine Srbije bilo je predviđeno da Valjevo, zbog strateškog položaja bude jedan od glavnih centara vojnog saniteta. Naziv Valjevska bolnica, bar kada je reč o vremenu prvih godina Velikog rata, označava sklop specifičnih događaja usled kojih je ceo grad postao velika bolnica. Dve stalne i šest rezervnih bolnica bile su smeštene u više desetina objekata širom grada, a kada je izbila epidemija pegavog tifusa, na brzinu su otvorene nove bolnice u kasarni Petog pešadijskog puka, Valjevskoj gimnaziji, muzeju i u svim raspoloživim javnim objektima – kafanama, školama, magacinima.
Osim u standardnom obliku, izložbu Valjevo 1914–1915 – grad bolnica, posetioci mogu da vide i u digitalnoj formi. Zahvaljujući pomoći Ministarstva kulture i informisanja nastao je i sajt www.valjevo-hospital.org u vidu virtuelnog muzeja sa animacijama koje vraćaju u vreme ratnih stradanja od epidemije tifusa, na kojem će uskoro biti predstavljen i današnji izgled lokacija na kojima su se pre sto godina nalazili objekti valjevske bolnice. Takođe, preko tri hiljade fotografija, koje je austrougarska vojska napravila u Srbiji od 1914. do 1918. godine, među kojima su i motivi Valjeva i okoline, objavljene su na sajtu Državnog arhiva.
Realizaciju projekta podržali su Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije, zatim Vojni muzej, Istorijski muzej Srbije, Muzej nauke i tehnike i Muzej savremene umetnosti iz Beograda, Istorijski arhiv Valjevo, National Museums Scotland, Luise Miller, Alan Cumming i drugi saradnici. U okviru pratećeg programa izložbe, u četvrtak, 07. aprila u 18 časova, biće održana projekcija dokumentarno-igranog filma Valjevska bolnica 1914-1915.
Četvrtkom, u 17.00 časova, tokom trajanja izložbe, organizovana su besplatna tumačenja
za posetioce u trajanju od 30 minuta.
Radno vreme: Sreda – nedelja: od 10.00–18.00h, četvrtak: 13.00–21.00h.