„Jefimijini dani“, Trstenik i manastir LJubostinja, od 16. do 20. juna 2015. godine

14. Jun 2015

„Jefimijini dani“ se održavaju od 16. do 20. juna u Trsteniku i manastiru LJubostinji, pod pokroviteljstvom Ministarstva kulture Republike Srbije i Opštine Trstenik. Manifestacija je pokrenuta 1971. godine, u znaku...

„Jefimijini dani“ se održavaju od 16. do 20. juna u Trsteniku i manastiru LJubostinji, pod pokroviteljstvom Ministarstva kulture Republike Srbije i Opštine Trstenik. Manifestacija je pokrenuta 1971. godine, u znaku stvaralaštva žene i stvaralaštva o ženi, da bi posle dve godine bila ugašena. Obnovljena je 1991. godine i traje neprekidno kao festival poetskog, muzičkog i dramskog stvaralaštva u slavu prve srpske pesnikinje Jefimije.

U okviru festivala dodeljuje se nagrada „Jefimijin vez“, dok u programima učestvuju najpoznatiji pesnici i pesnikinje, horovi, dramski i likovni umetnici, posebno slikarke kojima se priređuju samostalne izložbe. U umetničkom legatu „Jefimijinih dana“ nalazi se vredna zbirka ikona koje su naslikale srpske slikarke, učesnice likovnih kolonija.

Jedno od značajnih obeležja „Jefimijinih dana“ je časopis „Jefimija“ koji je izlazio od 1992. do 2012. godine.

Organizator ove manifestacije je kulturna ustanova Narodni univerzitet Trstenik, u saradnji sa bibliotekom „Jefimija“, turističkom organizacijom i drugim ustanovama.

Činjenice o Jefiniji:

Jelena Mrnjavčević, poznatija kao prva srpska pesnikinja Jefimija, bila je ćerka srpskog velikaša Vojihne i supruga srpskog despota Uglješe. Posle pogibije supruga u Maričkom boju 1371. godine i smrti deteta, Jefimija prelazi na Miličin i Lazarev dvor. Bila je uz Milicu do kraja života, kao njena verna prijateljica i savetnica. Pomagala joj je oko vaspitanja dece, pa sve do vođenja države. Posle pogibije kneza Lazara na Kosovu, Milica prelazi u manastir LJubostinja, odakle naredne četiri godine vodi državu, sve do punoletstva sina Stefana. O uticaju Jefimije na vaspitanje Miličine dece govori podatak da su Stefan Lazarević i Jelena Balšić bili veoma obrazovani i naklonjeni književnom radu.

O uticaju mudre Jefimije na vođenje države zabeležena su dva bitna događaja za srpsku istoriju i srpski narod u teškim vremenima posle Kosovske bitke. Poseta moćnom sultanu Bajazitu i diplomatska misija dve žene bila je i ostala presedan u srpskoj istoriji. Mladi Stefan Lazarević, Miličin i Lazarev najstariji sin i naslednik, bio je optužen kod sultana za neverstvo i izdaju. Zahvaljujući uticaju Olivere, jedne od pet Miličinih ćerki i miljenice Bajazitove, Milica i Jefimija odlaze u posetu sultanu, kako bi opravdale mladog despota i sprečile pogoršanje i ovako teških odnosa sa Turcima. Uspevaju u tome i koriste priliku da dobiju dozvolu za prenos moštiju Svete Petke iz turske prestonice Jedrena u Srbiju. Ovaj čin je imao mnogo veći značaj od religioznog jer je zaustavio iseljavanje srpskog življa sa srpske zemlje. U ovoj misiji se posebno ističe mudrost i uloga Jefimijina.

Našoj javnosti Jefimija je ipak najpoznatija kao prva srpska pesnikinja i vezilja. NJena književna dela istovremeno predstavljaju i spomenike primenjene umetnosti i kao takve ih je Jefimija darovala manastirima Hilandaru i Ravanici. „Tuga za mladencem Uglješom“, „Moljenje Gospodu Isusu Hristu“ i „Pohvala knezu Lazaru“ su dela visoke umetničke vrednosti. „Tuga za mladencem Uglješom“ je molitva nastala nakon smrti njenog četvorogodišnjeg i jedinog sina. Tekst je ugraviran u pozlaćenu srebrnu pločicu i ukrašen biserima i dragim kamenjem. „Moljenje Gospodu Isusu Hristu“ je tekst izvezen na zavesi za carske dveri, koju je Jefimija darovala Hilandaru, gde se i danas čuva. „Pohvala knezu Lazaru“ je njena molitva svetom knezu za srpski narod posle bitke na Kosovu. Pohvala je zlatnim slovima izvezena na crvenom atlasu, kao pokrov sa moštima kneza Lazara. Replika ove pohvale je danas simbol manifestacije „Jefimijini dani“ koja se održava u Trsteniku i manastiru LJubostinji.

Dve heroine Milica, u monaštvu Evgenija i Jelena, u monaštvu Jefimija, počivaju jedna naspram druge, u manastiru LJubostinja. Legenda kaže da je Milica sarkofag urađen za nju kao vladarku dala da se u njemu sahrani Jefimija. Na sarkofagu je uklesan cvet ljiljana, simbol čistote koji se najčešće pripisuje Bogorodici.