Otvaranje izložbe „Damast- između zanata i umetnosti“ u Etnografskom muzeju u Beogradu, 23. mart 2018. godine

22. Mart 2018

Reč damast vodi poreklo od imena grada Damask u današnjoj Siriji, sa kojim je tesno povezan istorijat ove tkanine. Zbog svog strateškog položaja, grad Damask je predstavljao važnu trgovinsku tačku na drevnom putu svile, spajajući teritorije sadašnje Kine, Koreje i Japana sa Sredozemljem. Karavanima, koji su se kretali tom rutom, pored svile i drugih dragocenih tkanina, prenošena je vredna roba poput začina, čaja i plemenitih metala. Damast je najpre bio poznat kao „blagoiz Damaska”. Zaslugom vitezova krstaša, u 11. veku, ova tkanina donosi se u Evropu. Do sredine 13. veka, tkanje damasta postaje sve zastupljenije, naročito u zemljama gde je lan uzgajan na većim površinama, kao u tadašnjoj Italiji i Francuskoj.

U Belgiji ovladavaju tehnologijom njegove izrade oko 15. veka, a dva veka kasnije počinje da se izrađuje u Holandiji i Irskoj. Tokom druge polovine 19. veka, ovaj vredni, tada već razvijeni umetnički zanat, preko Češke i Slovačke, dospeva na teritoriju Vojvodine, preciznije u Bezdan, gde se do danas održao u gotovo nepromenjenoj formi. Tehnologija izrade damasta u Bezdanu je specifična. Ona je nastala početkom 19. veka, a sastoji se od manuelnog postupka preplitanja niti, jedne do dve boje, na posebnim razbojima sa žakar glavom i mehanizmom kartica i igala. Veoma važna odlika damasta nastalogovim postupkom jeste da ima lice i naličje. Specifičan i rafiniran način izrade damasta u Bezdanu prepoznat je kao stari zanat.

Nažalost, postoji objektivna opasnost da će i pored njegove posebnosti, ovo zanatsko umeće biti trajno izgubljeno i zaboravljeno.