ZMIJANjSKI VEZ

11. Septembar 2018

Poštovani,

U četvrtak, 13. septembra, u 19 sati, u Muzeju Vojvodine, Dunavska 35 otvara se izložba Muzeja Republike Srpske u Banja Luci: ZMIJANjSKI VEZ - SVJETSKO NEMATERIJLANO NASLjEĐE, autorke, muzejske savetnice, Danijele Đukanović.

Ovom izuzetnom izložbom novosadskoj publici predstavlja se priča o vezu koji se od 2014. godine nalazi na UNESKOvoj reprezentativnoj listi nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva.

Zmijanjskim vezom prikazana je umetnička kreativnost, unutrašnja simbolička kreativnost i osećajnost koju je vekovima posedovala krajiška žena u svom temperamentu i duhu. Ona je vezom izražavala svoje emocije osećanja i unutrašnje stanje duha. Specifičnost Zmijanjskog veza se ogleda u tome što su bogatstvo ornamenata, tehnika izrade i kolorita jedinstveni i posebni, ne samo u odnosu na susedne oblasti, već i na čitav centralni i zapadni Balkan. Složena ornamentika Zmijanjskog veza specifična je i po tome što u vremenskom periodu od sredine 19. veka pa do danas nije pojednostavljivana. Materijal na kojem je prikazano umeće izrade Zmijanjskog veza doživljavao je transformaciju, ali je vez i dalje zadržavao svoje autentične specifičnosti i svoju autentičnu tamno plavu boju.

Molimo Vas da, putem Vašeg glasila, o ovoj izložbi informišete javnost.

Za sve dodatne informacije o izložbi na raspolaganju Vam je Odeljenje za odnos s javnošću i pedagoški rad Muzeja na elektronskoj adresi: pedagoska.sluzba@muzejvojvodine.org.rs ili na broju telefona 525 059.

Nadamo se Vašem prisustvu i srdačno Vas pozdravljamo.



Muzej Republike Srpske godinama učestvuje u projektima regionalnog i međunarodnog karaktera i realizuje iste kao nosilac projekta ili partner u projektu. Najznačajniji projekat Muzeja Republike Srpske je nominacija Zmijanjskog veza 2013. godine na UNESKO-vu Reprezentativnu listu nematerijalnog kulturnog nasljeđa čovječanstva i njegov upis na istu listu 2014. godine
Da bi se promocija i prezentacija Zmijanjskog veza uradila na najvišem nivou Etnološko odjeljenje Muzeja je 2015. godine pripremilo i javnosti prezentovalo izložbu “Zmijanjski vez-svjetsko nematerijlano nasljeđe”. Ova izložba je bila realizovana pod pokroviteljstvom Predsjednika Narodne Skupštine Republike Srpske gospodina Nedeljka Čubrilovića i prikazana u avgustu 2015. godine u Narodnoj Skupštini Republike Srpske. Od oktobra 2015. godine do marta 2016. izložba je gostovala u Etnografskom muzeju u Beogradu, tokom 2017. godine u više muzeja u Bosni i Hercgovini, te od juna do kraja jula 2018. godine u Muzejskom kompleksu Kolomenskoj u Moskvi, Ruska Federacija. Gostovanje izložbe u Muzeju Vojvodine od 13. septembra do 18. oktobra 2018. godine predstalja nastavak saradnje između Muzeja Republike Srpske i Muzeja Vojovidine i realizovanjea potpisanog sporazuma u međuinstitucionalnoj saradnji.
Izložba se sastoji od 65 trodimenzionalnih predmeta (muzejska graća, predmeti Zmijanjskog veza kojeg rade nosioci Zmijanjskog veza u 21. vijeku), 20 rolapova gdje će biti predstavljene fotografije Zmijanjskog veza, tri velika postera, digitalno predstavljanje izložbe na dokumentarni film o upisu Zmijanjskog veza na UNESKO-vu listu.
Osnovna ideja vodilja i cilj izložbe da se javnosti prezentuje značaj zmijanjskog veza u kontekstu nominacije i uvrštenja na UNESKO-vu Listu nematerijalnog kulturnog naslijeđa čovječanstva čime je postao dio svjetskog kulturnog naslijeđa. Izložba će prikazati kako je zmijanjski vez nastao u XIX vijeku a kako je zadržao svoje postojanje u izradi i primjeni u XXI vijeku na novi moderan način prepoznat od strane savrmenog čovjeka.
Zmijanjski vez je zasigurno jedan od najspecifičnijih i najkarakterističnijih vezova sa prostora Bosne i Hercegovine. Specifičnost ovog veza se ogleda u tome što je bogatstvo oranamenata, tehnika izrade i kolorita jedinstvena i posebna u odnosu na druge vezove u Bosni i Hercegovini. Po svojoj specifičnosti Zmijanjski vez se izdvaja ne samo u odnosu na susjedne oblasti već i na sami centrali i zapadni Balkan. Specifičnost Zmijanjskog veza manifestuje se u usklađenosti, harmoniji i stilskoj perfekciji geometrijskih ornamenata ukomponovanih sa tamnoplavim odnosno čivitli koloritom. Za razliku od drugih krajeva Bosne i Hercegovine gdje je vez predstavljen u četiri ili dvije boje, na Zmijanju je prikazan u tamnoplavoj boji.
Specifičnost i posebnost kolorita i ornamentalih kompozicija u Zmijanjskom vezu uočio je krajem 19. vijeka i Vladislav Skarić koji ističe da ornamentalnog bogatstva nema više nigdje u Bosni i Hercegovini. Detaljno istraživanje i posebnost Zmijanjskog veza objasnila je i obradila Bratislava Vladić Krstić u svome radu Tekstilna radinost na Zmijanju. Zmijanjskim vezom bavili su se i drugi istraživači koji su se prije svega bavili izučavanjem zmijanjske narodne nošnje od Milana Karanovića 1926. godine do savremenih istraživača.
Kolekcija Zmijanjskog veza koja se čuva u Zbirci tekstila Etnološkog odjeljenja Muzeja Republike Srpske sakupljana je od 1930. godine do danas. Najkarakterističnije primjerke Zmijanjskog veza prikazanog na rukavima, ošvama i boščama ženskih košulja sa Zmijanja sakupio je prvi direktor muzeja Vrbaske banovine akademski slikar Spiridon Špiro Bocarić. U kolekciji se čuva 220 primjeraka Zmijanjskog veza prikazanog na rukavima, ošvama (nisprsnice našivene na žensku košulju) i boščama (oglavalja za glavu). Više od polovine kolekcije sakupljeno je u periodu od 1930. do 1940. godine. Drugi dio kolekcije otkupljivan je od 1950. godine do danas.